Periferik sinir yaralanmalarında değerlendirme, yaralanan sinire göre sempatik, duyusal, motor ve fonksiyonel bozuklukların değerlendirilmesini içerir. Değerlendirme, el rehabilitasyonu müdahale programının uygulanması için önemlidir. Periferik sinir etkilenimine neden olan yaralanmada tendon yaralanması, kırık, yanık, doku yaralanmaları gibi tedavi gerektiren diğer durumlarda değerlendirilerek müdahale programının hazırlanması gereklidir.
Sempatik Değerlendirme
Cilt ısısı değişiklikleri, cilt rengi değişiklikleri, ödem, soğuk intoleransı, terleme gibi sempatik sinir liflerinin fonksiyonları değerlendirilir.
Duyu Değerlendirmesi
Kapsamlı duyu değerlendirmesinde aşağıdaki testler kullanılır.
- Eşik Testler
- Ağrı Duyusu: En sık kullanılan yöntem toplu iğnenin sivri ve künt kısımlarının hastanın cildine uygulanarak hissedip hissetmediğini ve hangi ucun dokundurulduğunun tanımlanmasını istenmesi şeklinde uygulanmaktadır.
- Isı Duyusu: Sıcak ve soğuk sıvı dolu test tüpleri veya metal silindirler kullanılarak test edilmektedir.
- Hafif Dokunma ve Derin Basınç Duyusu: Hafif dokunma Semmes- Weinstein Monofilaman Testi (SWMT) ile test edilir.
- Vibrasyon Duyusu: Diapozon, vibrometre ve bilgisayar kontrollü otomatik taktil diskler ile test edilebilmektedir.
- Fonksiyonel Testler
- Statik 2 Nokta Ayrım Testi: Aralarında 1 milimetrede mesafeden 15 milimetre mesafeye kadar aralık bulunan iki ataç içeren alet ile ölçüm yapılır. Uygulanan ataç uçlarının tek nokta olarak mı yoksa iki nokta olarak mı algılandığının ifade edilmesi istenir. 6mm ve altındaki aralığa sahip olan ataçların ayrı iki ataç olarak algılanması normal duyu, tüm ataçların tek nokta olarak algılanması ise korucuyu duyu varlığını ifade etmektedir.
- Hareketli 2 Nokta Ayrım Testi: Parmak ucu duyusunun harekete bağlı olduğunu, bu nedenle ayırıcı test uyarısının hareketli olması gerektiği düşüncesinden gelişmiştir.
- Lokalizasyon: Semmes Weinstein Monoflaman testinin en kalın monofilamanı kullanılarak uygulanır. Standardize el şeması hastanın önüne konularak, terapistin dokunduğu alanın kaç numara olduğunun ifade edilmesinin istenmesi olarak uygulanır.
- Moberg Toplama Testi: Motor katılımı içeren bir testtir. Günlük yaşamda kullanılan cisimler masaya konur ve hastadan bu cisimleri önce etkilenen sonra sağlam eli ile masadaki kutunun içine yerleştirmesi istenir.
- Moberg Toplama Testinin Dellon Uyarlaması: Dellon Moberg toplama testini benzer malzemeler kullarak standardize etmiştir.
- Şekil Doku Tanıma Testi (Shape- Texture Identification Test): 3 farklı doku ve 3 farklı ölçüdeki nesnelerin artan zorlukta gözler kapalı iken dokunularak tanınması istenir.
- Objektif Testler
- Ninhidrin Terleme Testi: Perry ve Phelps’ tarafından tanımlanmış bir testtir. Eldeki terleme ölçülmek için kullanılır.
- O’ Riain Kıvrım Testi: Sıcak suda bekletilen elde kıvrım oluşumunu değerlendirmek için kullanılır.
- Provakatif Testler
Genellikle periferik sinir sıkışmalarında, duyusal problemleri tanımlamak için kullanılmaktadır.
Motor Değerlendirme
Kas gücünün manuel testi ve kaba kavrama ölçümü ile yapılır. Aktif ve pasif eklem hareket açıklıklarının değerlendirilmesi de değerlendirmede hataların oluşmaması için motor değerlendirmede önem taşır. Jamar, pinch metre motor değerlendirmede kullanılan aletlerdir.
Fonksiyonel Değerlendirme
El becerilerinin ve koordinasyonun değerlendirilmesinde aşağıdaki standardize testler uygulanır.
- Jebsen Taylor El Fonksiyon Testi: Romatoid artrit, hemipleji, bilek immobizasyonu gibi el fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılan değerlendirme testidir.
- Minnesota Manipülasyon Hızı Testi: Tahta blokları hızlıca yerleştirme, döndürme ve yerinden çıkarma aktivitelerinin tek el ve iki el kullanılarak kaç saniyede yapıldığını ölçen fonksiyonel değerlendirme testidir.
- Purdie Pegboard Testi: İnce motor koordinasyon testidir.
- Sollerman El Fonksiyonları Testi: Günlük yaşam aktivitelerinde kullanılan aktiviteleri değerlendirmek için kullanılmaktadır.
Periferik sinir yaralanmalarında değerlendirmede kullanılan anketler
- DASH Kol-Omuz-El Sorunları Anketi: Üst ekstremiye kas iskelet sistemi rahatsızlıkları için geliştirilmiş bölgesel sonuç ölçütüdür.
- Duruöz El İndeksi: El ile yapılan aktivitelerin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
Kliniğimizde El Rehabilitasyonu Hizmeti
İstanbul Ergoterapim Danışmanlık Merkezimizde uzman el terapistimiz tarafından periferik sinir yaralanmalarında yaşanan hareket, fonksiyon ve his kaybının giderilmesi, eklem hareket açıklığının korunması, günlük yaşam aktivitelerinin bağımsız yapılması, elde eski hislerin tekrar hissedilmesi, uyuşukluk ve karıncalanma hislerinin ortadan kaldırılması amacıyla el rehabilitasyonu hizmeti verilmektedir. İstanbul el rehabilitasyonu randevusu almak için tıklayın.
