Uykuda Ergoterapinin Önemi Nedir? Uyku, mutluluk ve homeostazı ( vücut iç dengesini) sürdürmek ve günlük yaşam aktivitelerine katılım için kritik önem taşır. Yurt dışındaki Ergoterapistler, günlük yaşam aktivitelerine katılımda uykunun rolünün önemini ortaya koymuş ve uyku alanında çeşitli çalışmalar yapmışlardır. Amerikan Ergoterapi Derneği AOTA’ya göre Ergoterapistlerin tedavi uygulama çerçevesi içerisinde, dinlenme ve uyku da vardır.
Yetersiz uyku, daha az üretken olma, iş veriminde düşme, sağlık hizmetlerini kullanmada artış gibi nedenlerle olumsuz ekonomik sonuçlar doğuran bir halk sağlığı sorunudur. Ergoterapistler için bireylerin günlük yaşamda bağımsız olması oldukça önemlidir. Günlük yaşam aktivitelerini yerine getiremeyen, topluma yeteri kadar katılamayan, iş verimini düşüren 80’den fazla uyku bozukluğu vardır. Çözümlenmemiş, kronik(sürekli) veya potansiyel olarak uyku sorunu olduğunu dile getiren bireylerin değerlendirme veya tıbbi müdahale için öncelikle bir hekime danışması gerekir. Hekimin tanısı sonrasında; Ergoterapistler, gündüz performansı arttırmak ve katılımı kolaylaştırmak için davranışsal veya çevresel düzenlemelerle bireylerle çalışır.
Ergoterapistler, uyku yetersizliği veya uyku bozukluklarını sosyal katılım ve aktivite performansı üzerindeki işlevsel sonuçlarını değerlendirmek için uyku fizyolojisi, uyku bozuklukları ve kanıta dayalı uyku teşvik uygulamaları bilgilerini kullanır.
Otizm spektrum bozukluğu olan veya başka bir gelişimsel bozukluğu olan çocukların aileleri ile çalışan Ergoterapistler uykunun; ailenin, çocuğun ve bakıcının gün içerisindeki etkin çalışabilme yetenekleri üzerindeki etkisini değerlendirir. Ailenin yatma zamanı rutinini ve alışkanlıklarını düzenlemeleri için yardımcı olur. Bilişsel veya davranışsal terapi müdahaleleri veya duyu entegrasyon stratejilerini dener. Duyu entegrasyonu için kişiye göre Ergoterapistin belirleyeceği; sıkı veya gevşek pijamalar, ağır veya hafif battaniyeler önerilir. Fiziksel çevrenin yönetilmesi, sakinleştirici faaliyetlerin önerilmesi uykuyu kolaylaştırabilir.
Yaşlı bireyler için uzun süreli bakım hizmetlerinde çalışan Ergoterapistler bireysel uyku rutini geliştirir, oda içi aydınlatmaları gece ve gündüz farklı olacak şekilde ayarlar, peronel gürültüsünü düşürür, yatak ve diğer eşyaların doğru konumlandırılmasını sağlar. Egzersiz de dahil olmak üzere gündüz aktivite programını düzenler, gündüz istemsiz uyumaları azaltır.
Ergoterapistler gece gündür tuvalet güvenliği, yatak takibi yönetimi, uyku için giyim tercihlerini de ele alır. Sıcaklık için yeterli battaniye, beyaz gürültü eklemek için ses makineleri , karartma perdeleri veya göz maskeleri gibi çevresel unsurlar ile uyku kalitesini arttırabilir.
Ergoterapistler, uyku bozukluklarıyla bağlantılı olan sigara bırakma, madde kullanımı ve obezite yönetimine değinerek bireylerin fiziksel aktivitelerini artırarak uyku sağlığını kolaylaştırabilir (Strine & Chapman, 2005) .
DEĞERLENDİRME
Ergoterapistler bireylerin uykuya hazırlanmasında ve uyku sırasında, uyku bozukluğuna neden olabilecek tüm etkenleri değerlendirir.
- Uyku gecikmesi; uykuya kaç dakikada dalma. Uyku bozukluğu olmayan birisi için 30 dakikadan az olmalı.
- Uyku süresi; uyku süresi yaşa göre değişiklik göstermektedir.
- Uyku bakımı; uykuda kalma yeteneği.
- Gündüz uykusu, vardiyalı çalışan bireyler için değerlendirilmelidir.
- Ağrı ve yorgunluk etkisi,denge bozuklukları,
- Psikolojik etmenler; depresyon, anksiyete bozukluğu, stres
- Sigara, alkol, kafein ve ilaçların etkisi
- Çevrenin etkisi; odanın ısısı, ışık , pijamalar, ortamdaki sesler
