Duyular vücudumuzdan veya çevreden gelen bilgilerin beyin tarafından yorumlanması için beyne gönderilen uyarılardır. Beyin için gereken bilgiler beyne yalnızca duyular sayesinde ulaşmaktadır. Beynin uygun yanıt oluşturması ve uygun davranışın gerçekleştirilebilmesi için beyne sürekli duyu girdisi ulaşmaktadır.
Bir nesneye dokunduğumuzda nesnenin özellikleri, sıcaklığı, dokusu beyne dokunma duyusu aracılığı ile ulaşmaktadır. Bununla birlikte bir şeye dokunmasak bile odanın ısısı, elimizin pozisyonu gibi bilgiler sürekli beyne ulaşmaktadır.
Duyulara sadece beyne giden bilgiler olarak bakmamak gerekiyor, beynin çalışması için gereken tüm bilgiler duyular tarafından sağlanır. Duyuların algılanması, duyuların yorumlanması ve duyulara uygun davranışların ortaya konulması insanın yaşam döngüsünün temelinde yer almaktadır.
Duyular Nelerdir?
- Görme Duyusu:
Gözler, beynin işlemesi için ışığı görüntü sinyallerine çevirir. Göze gelen ışık retinaya ulaştığında, retinada bulunan hücreler ve dokular sayesinde sinir sinyallerine dönüşür. Optik sinir, gözden gelen sinyalleri görsel görüntüler oluşturmak üzere yorumlayan beyne taşır.
- Tat Alma Duyusu:
Tatlı, eksi, acı ve tuzlu gibi yediğimin farklı tatların algılanması dildeki kimyasallar aracılığı ile işlenerek gerçekleşir.
- Koku Duyusu:
Burnumuzdaki kimyasallar ile çevreden gelen kokuların işlenmesi ile koku algılanır. Diğer duyular beyinde işlenmeden önce talamusa ulaşarak ilgili bölgeye gider. Ancak koku duyusu talamusa uğramadan, hiçbir süzgeçten geçmeden algılanır. Koku duyusu duygular, hormonlar ve hafızadan sorunlu beyin bölgeleri ile ilişkilidir. Bu nedenle çok eskiden kokladığımız bir kokuyu yollar sonra tekrar kokladığımızda o anki ortam hissini veya duyguyu hatırlarız.
- İşitme Duyusu:
Kulak, kulak kemikleri ve kulakta yer alan sıvılar sayesinde havadaki ses dalgalarının titreşimlerini algılar ve sesler beyne uyaran olarak ulaşır.
- Dokunma (Taktil) Duyu:
İnsan vücudunun en büyük organı olan deri aracılığı ile dokunma duyusu algılanır. Yüzeyel dokunma, derin basınç, ağrı, sıcak- soğuk, algıları deride yer alan reseptörler sayesinde beyne ulaştırılır.
- İnteroseptif (İçsel) Duyu:
İç organlardan gelen ve yaşamsal fonksiyonların sürdürülebilmesi için oldukça önemli olan açlık, tokluk, yorgunluk, tuvalet ihtiyacı, terleme, üşüme, susama, yorulma, kaşınma, gıdıklanma, ateş, halsiz hissetme gibi bedensel fizyolojik değişikliklerimizin farkında olmamızı ve uygun tepki vermemizi sağlayan duyu sistemidir.
- Vestibuler Duyu:
Vestibüler duyu, ilk gelişen duyulardandır. İç kulakta bulunan vestibüler duyu organı sayesinde hareketlerin hızını, denge ve koordinasyonu algılamamızı ve ayarlamamızı sağlayan duyu sistemidir. Vestibüler duyu sayesinde insan kendini üç boyutlu ortamda konumlandırır ve hareketlerin uyumunu sağlar. Vestibüler duyu, diğer duyu sistemlerinin referans noktasıdır ve diğer duyu sistemleri ile sıkı bir ilişki halinde çalışır.
- Proprioseptif Duyumuz:
Eklemler, tendonlar ve kaslardan gelen bilgilerin beyinde işlenmesi ile vücut pozisyonunun algılanmasını sağlayan duyu sistemidir. Gözler kapalı olduğunda bile vücut pozisyonunun algılanması proprioseptif duyu sistemi sayesinde gerçekleşir. Zıplamak, tırmanmak, itip çekmek, koşmak gibi kas ve eklemlerin aktif olduğu hareketlerde etkindir. Örneğin kalemin ne kadar kuvvet uygulanarak yazı yazılması, cam bardak veya plastik bardağa uygulanan kuvvetin ayarlanması proprioseptif duyu sistemi ile gerçekleşir.
Duyuların algılanması, beyne iletilmesi, uygun yanıt oluşturulması süreçlerinde yaşanan duyusal işleme bozukluklarında ergoterapi müdahalelerinden olan duyu bütünleme terapisi uygulanır. Duyusal problemler otizm, down sendromu, genetik bozukluklar, disleksi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi tanısı olan çocuklarda ve yetişkinlerde görülebileceği gibi ek tanısı olmayan bireylerde de görülebilir.
Kurumumuzda Duyu Bütünleme Terapisi Uygulamaları
İstanbul Ergoterapim Danışmanlık Merkezimizde uzman ergoterapist tarafından duyu bütünleme terapisi değerlendirme ve terapisi uygulanmaktadır. Bebekler ve çocuklar için uygun ekipmanlar ile tamamen çocuğa özel hazırlanmış müdahale programı ve ev programı ile aile-terapist işbirliği ile süreç takip edilmektedir. Ayrıntılı bilgi ve randevu için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Duyu Bütünleme Terapisi
