Bebek ve çocuklarda motor gelişimin yanında duyu bütünlemenin gelişmesi de oldukça önemlidir. Kaslarımızı yöneten, doğru kararları almamızı sağlayan ve bunlara benzer birçok beceri için duyularımızın bütünleşmesi ve koordineli işlemesi çok önemlidir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Duyu Bütünlemenin Gelişimi
Motor gelişim olarak bebekleri incelediğimizde, bir bebeğin oturma yetisinin kazanabilmesi için öncelikli olarak baş kontrolünü yapabilmesi, yatak içerisinde dönebilmesi gereklidir. Eğer bir çocuk başını tutamıyorsa oturmasının düzgün olmasını bekleyemeyiz. Duyusal bütünlemenin gelişiminde de gerçekleşmesi gereken basamaklar vardır.
Bu süreç bir bina inşaatına benzemektedir. Dr. Ayres’te duyu gelişimini dört aşama olarak ifade etmiş ve 4 katlı bir inşaat benzetmesi kullanmıştır. Her bir katman, kendinden önce yapılmış bir önceki katın üstüne inşa edilir. Daha kompleks yeteneklerin gelişmesi için dokunma, vestibüler ve proprioseptif duyuların tabanda sağlam bir şekilde oluşması gereklidir.
- Basamakta; Dokunma(taktil), vestibüler, proprioseptif, koku, görsel, işitsel, tat alma duyuları yer almaktadır.
- Basamakta; Duyusal-motor beceriler olan, motor planlama, vücut farkındalığı, bilateral vücut kullanımı yer almaktadır.
- Basamakta; Algısal motor becerileri içeren, el-göz koordinasyonu, dil konuşma, görsel ayırt etme, dikkat, işitsel ayırt etme, amaçlı aktivite yer almaktadır.
- Basamakta; Kognitif süreçleri ve akademik becerileri içeren, dikkat, planlama, davranış, günlük yaşam aktivitelerinin gerçekleştirilmesi vb yer almaktadır.
Örneğin; Bir çocuk anaokuluna gitmeye hazır olduğunu anlamak için, kompleks yeteneklerin gelişimi için gereken blokların ve basamakların tamamlanmış olması gereklidir.
- Taktil Duyu: Sadece dokunarak objelerin ayırt edilebilmesi için gerekli olan dokunma hissinin modüle edilebilmesi gereklidir.
- Proprioseptif Duyu: Vücudumuzdaki uzuvların pozisyonu ve hareketlerimiz hakkındaki gerekli bilgiyi beynimize veren duyu sistemidir. Herhangi bir iş yaparken uygulamam gereken gücün/basıncın konrolünü sağlamam gerekir.
- Vestibüler Duyu: Yer çekimine karşı pozisyonun korunabilmesi, vücudun ayarlanabilmesi ve kendini rahat hissetmesi gereklidir.
- Bilateral Koordinasyon: Vücudunun sağ ve sol taraflarının uyumlu kullanılabilmesidir. Örneğin yazı yazarken bir elimizde defteri tutarken diğer elimizle yazı yazmamız gibi.
- Pratik: Dış dünya ile etkileşime girilmesi, planlama, organizasyon, alışık olunmayan faaliyetlerin sürdürülebilmesi, kişinin yapmak istediği ve yapması gereken şeylerin yapılabilmesi gereklidir.
Eğer çocuğunuzda yukarıdakilere benzer durumlar yaşanıyorsa yapılması gereken ilk şey duyu bütünlemenin sağlanmasıdır. Eğer duyusal işlemleme mekanizmalarının herhangi bir basamağında yeterli bir gelişme olmamışsa üst basamaklarda sorun yaşanmaktadır. Çocuğunuzun okuma yazmasında, konuşmasında, hareket etmesinde sorun varsa ve bu sorunların temelinde duyusal işlemleme bozukluğu varsa, yapılması gereken ilk adım duyusal gelişimin tamamlanmasıdır. En kısa zamanda bir ergoterapiste danışıp gerekli değerlendirme ve müdahale hakkında bilgi almanızı öneririz. Soru ve cevaplarınız için yazımızın altına yorum azabilir, sosyal medya hesaplarımızdan mesaj atabilir, değerlendirme ve danışmanlık almak için randevu talep edebilirsiniz.
